西里西亞語

維基百科,自由的百科全書
西里西亞語
Ślůnsko godka
母語國家和地區波蘭西里西亞省奧波萊省捷克摩拉維亞-西里西亞州奧洛穆克州(只在Jeseník District),德國美國
區域上西里西亞 / 西里西亞
語系
語言代碼
ISO 639-2sla
ISO 639-3szl
ELPUpper Silesian

西里西亞語上西里西亞語ślůnsko godka,有時也作pů našymu,波蘭語為Język śląski,英語為Silesian),主要是由波蘭境內的,同時也是捷克德國境內的上西里西亞(Upper Silesia)人使用的民族語言。2011年,以該語言為母語的人數約有509 000[1]人。使用這種語言的總人數估計有1 250 000人。在ISO 639-3語言代碼中是szl[2].

西里西亞語與波蘭語十分相似,所以在某些語言學分類中,西里西亞語被認為是波蘭語的一種方言

分布情況[編輯]

西里西亞語使用者多數生活在分隔了波蘭西南部與捷克東北部的上西里西亞地區。現今,西里西亞語是西里西亞歷史上東邊界線與Syców到Prudnik連線之間的這塊區域,也就是Rawicz區域內的常用語言。直至1945年,西里西亞語還曾使用於飛地下西里西亞,在該地的多數德裔民眾中使用下西里西亞語

根據2002年波蘭人口普查,大約60,000人自稱他們的母語是西里西亞語,超過173,000人宣稱他們是西里西亞族的。[3] 切申西里西亞語(Cieszyn Silesian)約有十萬使用者居住在捷克;在波蘭的切申西里西亞地區也廣泛使用。切申西里西亞方言使用者多認為他們在民族層面上屬於波蘭人[4]捷克共和國最近一次官方人口普查中,10,878人宣稱屬於西里西亞族。

對西里西亞語的認同[編輯]

2003年,西里西亞民族出版公司(Narodowa Oficyna Śląska)開始其業務[5]。這個出版社由西里西亞族人聯盟Związek Ludności Narodowości Śląskiej)創立,出版西里西亞語的書籍以及有關西里西亞的書籍。

2007年7月,一個ISO聯合諮詢委員會(Joint Advisory Committee)[6]、美國國會圖書館[7][8][9] 、國際術語信息中心和SIL國際承認西里西亞語。其ISO語言代碼被定為szl

2007年9月6日,波蘭國會的23名政治家提出一個有關給予西里西亞語地區語言的官方地位的新法律的計劃[10].

首個官方的西里西亞語全國聽寫競賽Ogólnopolskie Dyktando Języka Śląskiego)於2007年8月舉行[11]

2008年1月30日以及6月中,為提升西里西亞語的兩個組織成立:Pro Loquela Silesiana 和 "Tôwarzistwo Piastowaniô Ślónskij Môwy "Danga"[12]

2008年5月28日, 西里西亞語維基百科正式開始[13]

2008年6月30日,在卡托維茲的西里西亞議會大廈,展開了一場關於西里西亞語地位的討論。政治家語言學家、感興趣組織的代表、處理西里西亞語的人們參與了這次討論。這次討論的題目是「西里西亞語,仍舊是方言或早已是語言?」("Śląsko godka - jeszcze gwara czy jednak już język"?[14].

字母表[編輯]

在西里西亞語未有字母表之時,使用西里西亞的人曾使用波蘭字母來書寫西里西亞語。在2006年,發明了一種新的西里西亞語字母表,基於所有西里西亞語書寫字母。它在互聯網上被廣泛使用,包括西里西亞語維基百科

Aa Bb Cc Ćć Čč Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Ńń Oo Pp Rr Řř Ss Śś Šš Tt Uu Ůů Ww Yy Zz Źź Žž

以及這些二合字母: Ch Dz Dź Dž。

例子[編輯]

下面是西里西亞語、波蘭語捷克語中《主禱文》的比較:

西里西亞文
Uojče naš, kery ježeś w ńybje,
bydź pośwjyncůne mjano Twoje.
Přińdź krůlestwo Twoje,
bydź wola Twoja, jako we ńybje, tak tyž na źymji.
Chlyb naš každodźynny dej nům dźiśej.
A uodpuść nům naše winy,
kej a my uodpuščůmy našym wińńikům.
A ńy wůdź nos na pokušyńy,
nale zbow nos uode zuygo.
Amyn.
波蘭文
Ojcze nasz, któryś jest w niebie,
święć się imię Twoje,
przyjdź królestwo Twoje,
bądź wola Twoja jako w niebie tak i na ziemi.
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
I odpuść nam nasze winy,
jak i my odpuszczamy naszym winowajcom.
I nie wódź nas na pokuszenie,
ale zbaw nas ode złego.
Amen.
捷克文
Otče náš, jenž jsi na nebesích,
posvěť se jméno Tvé
Přijď království Tvé.
Buď vůle Tvá, jako v nebi, tak i na zemi.
Chléb náš vezdejší dej nám dnes
A odpusť nám naše viny,
jako i my odpouštíme naším viníkům
a neuveď nás v pokušení,
ale zbav nás od zlého.
Amen.

方言或語言[編輯]

西里西亞語是獨立的語言或是波蘭語的一種方言,在波蘭語言學家之中存在意見分歧。這個問題因部分西里西亞人認為他們屬于波蘭國籍而存在爭議。

波蘭的語言學家,如:Jan Niecisław Baudouin de Courtenay (19th-20th century)[15]、 Jolanta Tambor[16], Tomasz Wicherkiewicz[17], Tomasz Kamusella[18][19]贊成它作為一種語言。

國際的語言學家,如:德國人Reinhold Olesch[20][21], 德國人Gerd Hentschel,美國人Ewald Osers (1949)[22][23],美國人Norman Davies[24], 捷克Óndra Łysohorsky 贊成它作為一種語言或者斯拉夫語族中的一種。

文化[編輯]

文化方面,西里西亞語在近期取得了較快的發展,比如:

參考資料[編輯]

  1. ^ Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Central Statistical Office of Poland
  2. ^ (英文)SIL國際網站對ISO 639代碼的szl檔案頁面存檔備份,存於網際網路檔案館
  3. ^ (波蘭文) www.stat.gov.pl頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Main Statistical Office of Polish government: report of Polish census of 2002
  4. ^ (英文) "Borders of Language and Identity in Teschen Silesia" - Kevin Hannan英語Kevin Hannan, 1996. New York: Peter Lang, page 162
  5. ^ szl:Narodowa Oficyna Śląska [National printing house of Silesia]. [2017-07-21]. (原始內容存檔於2007-09-04) (szl). 
  6. ^ (英文) Official page of Joint Advisory Committee (ISO 639/JAC)頁面存檔備份,存於網際網路檔案館
  7. ^ (波蘭文) "Język śląski jest językiem obcym"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Dziennik Polska-Europa-Świat, 2007
  8. ^ (英文) "US Library of Congress recognizes the Silesian language"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - www.poland.pl, 2007
  9. ^ (英文) "Silesian – a language, not a dialect"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - www.polskieradio.pl (en. www.polishradio.pl)
  10. ^ (波蘭文) http://www.dyktando.org./?id=opis頁面存檔備份,存於網際網路檔案館
  11. ^ (西里西亞文)/(波蘭文) www.dyktando.org頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - official page of National Dictation contest of the Silesian language
  12. ^ (波蘭文) "Śląski wśród języków świata"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Dziennik Zachodni, 2008
  13. ^ (波蘭文) "Śląska Wikipedia już działa"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - en:Gazeta Wyborcza-Gospodarka, 2008
  14. ^ (波蘭文) "Katowice: konferencja dotycząca statusu śląskiej mowy"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - 波蘭語維基新聞
  15. ^ (英文)/(波蘭文) "God's Playground" - Norman Davies, ISBN 83-240-0020-8
  16. ^ (波蘭文) "Językoznawcy o mowie śląskiej"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - en:Gazeta Wyborcza-Katowice, 2006
  17. ^ (波蘭文) "Język śląski uznany w Stanach Zjednoczonych"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Gazeta Wyborcza-Katowice, 2007
  18. ^ (波蘭文) "Schlonzska mowa - Język, Górny Śląsk i nacjonalizm" - Tomasz Kamusella, ISBN 83-919589-2-2
  19. ^ (英文) "The Szlonzoks and their Language: Between Germany, Poland and Szlonzokian Nationalism"頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) - Tomasz Kamusella, European University Institute - Department of History and Civilization and en:Opole University, 2003
  20. ^ (德文) "Zur schlesischen Sprachlandschaft: Ihr alter slawischer Anteil" - Reinhold Olesch, 1987, page 32-45
  21. ^ (波蘭文) Joanna Rostropowicz: Śląski był jego językiem ojczystym [Reinhold Olesch, 1910-1990] w: Śląsk bogaty różnorodnością - kultur, narodów i wyznań. Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin (red. Krzysztof Kluczniok, Tomasz Zając), Urząd Gm. i M. Czerwionka-Leszczyny, Dom Współpracy Pol.-Niem., Czerwionka-Leszczyny 2004, ISBN 83-920458-5-8
  22. ^ (英文) "Silesian Idiom and Language" - Ewald Osers, New York 1949
  23. ^ (英文) "Slavonic Encyclopedia", page 1149-1151
  24. ^ (英文) "Europe: A History" - Norman Davies, page 1233, ISBN 0-19-820171-0
  25. ^ (西里西亞文) www.slonskyradio.eu頁面存檔備份,存於網際網路檔案館
  26. ^ (波蘭文) www.e-teatr.pl頁面存檔備份,存於網際網路檔案館
  27. ^ (波蘭文) www.teatrslaski.art.pl (Silesian Theatre)頁面存檔備份,存於網際網路檔案館

外部連結[編輯]