太原起義
| 太原起義 Khởi nghĩa Thái Nguyên | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 越南獨立運動的一部分 | |||||||
.svg) 大雄帝國國旗[1] | |||||||
| |||||||
| 參戰方 | |||||||
| |||||||
| 指揮官與領導者 | |||||||
 鄭文艮 † 梁玉眷 Dương Văn Giá Nguyễn Gia Cầu |
 Noël Michard Payroux Berger Rainert Le Gallen | ||||||
| 兵力 | |||||||
|
630 |
2.700 | ||||||
| 傷亡與損失 | |||||||
|
? |
? | ||||||
太原起義（越南語：Khởi nghĩa Thái Nguyên），又稱太原兵變（越南語：Binh biến Thái Nguyên），是1917年8月30日在越南北圻太原省爆發的一場由越南光復軍領導的反對法國殖民統治的起義。[2][3]
歷史[編輯]
法國人在1858年登陸越南後，逐步發展自己在越南的勢力，到了19世紀80年代中期，他們已經牢固控制了越南北部。越南人在一戰期間和一戰之後，民族主義情緒高漲，不過法國人對民族主義者所發起的叛亂，所作出的努力不為所動。
雖然19世紀晚期的勤王運動失敗，但越南民眾仍不甘於法國統治。時人對殖民政府多所抨擊，指責政府上下人員為非作歹[4][5]；殖民政府政策未能利民，相反是搜刮民財[6][7]；越南人民備受酷刑、重賦、知識閉錮之苦[8][9]。越南民族主義份子在海內外進行反法活動。
東京義塾，是一所存在時間較短但具有重要歷史意義的教育機構。它位於越南河內，創設目的為改革20世紀初期處於法國殖民統治下的越南社會。法國殖民當局在1907年11月將其關閉。1908年3月，法國人將越南中部地區的抗稅活動和一起企圖毒殺法國士兵的事件歸咎於該校的領導人。隨後，該校所有的負責人皆被逮捕，該校的出版物也受到了打壓。
潘佩珠科舉出身，1904年（成泰十六年）組成維新會，希望建立君主立憲政體，1905年（成泰十七年）起流亡海外尋求協助，撰寫《越南亡國史》一書，後遇到孫中山，研究革命方法，成立越南光復會等組織，策劃革命。[10]
志士梁玉眷（梁文玕之子）曾留學日本和中國，後回國加入越南光復會，投身革命運動。
於1915年在香港被殖民當局捕獲，移交南圻當局。出獄後，同鄭文艮一道於1917年發動太原變事、與口號《南兵復國》（越南語：Nam-binh phục quốc）、同時宣告建立大雄帝國（越南語：Đại-Hùng đế-quốc）在太原省地分。[11]
我招集諸兄弟的所有自由之思想、獨立之精神、有熱心的愛國和愛群。今天開始的恢復太原省，同時上五星聯珠旗在旗臺。我宣佈曰：太原獨立。
Ta chiêu tập những anh em có tinh thần tự do độc lập, có nhiệt tâm yêu nước thương nòi... Hôm nay ta bắt đầu khôi phục lấy tỉnh Thái Nguyên, lá cờ năm ngôi sao đã kéo lên phấp phới trên kì đài, ta tuyên bố Thái Nguyên độc lập.——9月1日第一宣言
五星聯珠旗在五大州。
Từ 30 năm qua xứ sở chúng ta hoang vắng như sa mạc, những người tài chí phải sống buồn tủi, cuộc đời tối tăm... 40 triệu đồng bào đang rên xiết như bị ném vào đống lửa hoặc xuống nước sâu... Tất cả những tai hoạ mà trời giáng xuống đầu chúng ta đã kết thúc từ ngày hôm nay. Để khỏi phụ lòng mong đợi khí thiêng và sông núi, đồng bào hãy cố gắng hơn nữa để hoàn thành sự nghiệp vĩ đại, hiên ngang kéo lên ngọn cờ năm ngôi sao của chúng ta trên khắp năm châu. Đẹp thay cuộc đời mới của đất nước ngàn đời thanh xuân sẽ bắt đầu từ đây. Tất cả chúng ta hãy rũ bỏ ách tôi đòi từ lâu đè lên chúng ta.——9月1日第二宣言[12]
這次叛亂是越南在勤王運動平息以後，最大規模的動亂。叛亂者希望自己能夠得到公眾的注意，最後引發更大規模的叛亂，推翻殖民地政府。越南光復軍在此之前，就已經進行過不少秘密活動，他們原本要對紅河三角洲發起大規模的進攻，不過這個計劃最後因為風險太大而流產。
1917年9月5日，拒絕撤退的梁玉眷要求鄭文艮朝自己開槍，結束了一生。[13][14]
1918年3月，暴動完全結束。法國殖民政府迅即將殘餘名被判死刑，餘下被捕人士則被終身監禁或流放崑島苦差。少數奔走諒山省和中國，然後加入越南光復會。這人被利用了如向導員到晚年襲攻高平和諒山省。
遵循讓送，後鄭文艮殉節、他的母親被哭聲弄瞎了眼。她經常在村子裏閒逛，叫她兒子的名字。這件事讓阮太學在他童年時着迷。
_-_Zeitenlik_(anciennement)_;_Stavroupoli_(actuellement)_-_M%C3%A9diath%C3%A8que_de_l%27architecture_et_du_patrimoine_-_APOR111319.jpg)
代表人物[編輯]
文化[編輯]
- 《長官阿艮》（越南語：Ông đội Cấn）：2000年話劇，越南國家劇院和越南國家電視台。
- 《在復國旗的下面》（越南語：Dưới cờ phục quốc）：2010年電影，河內視聽公司和太原省廣播電視台。[16][17][18]
參見[編輯]
參考[編輯]
- ^ 長官阿艮、太原兵變和大雄帝國之夢. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-05）.
- ^ 唐, 向宇. 南越第一共和國興亡史：越南戰爭序曲. 獨立作家. 2014: 176. ISBN 9865729393.
- ^ Marr, David G. Vietnamese anticolonialism, 1885–1925. Berkeley: University of California. 1970. ISBN 0-520-01813-3.
- ^ 胡志明的《法國殖民制度的罪狀》（1925年出版）中描述：「不只各位統督、統監為所欲為，而且連稅關、警察局的人員以至所有有一點權力在手的人，都使用權力和濫用權力去為非作歹，因為他們知道一定不會受到什麼處罰的。」
- ^ 胡志明《法國殖民制度的罪狀》，收錄於《胡志明選集》（第一卷），越南外文出版社，139頁。
- ^ 潘佩珠《越南亡國史》裏指出：「那法人卻無利民的意思，一切利權都被法人掌握，越人卻無絲毫分潤，故民財、民力、民膏，卻千端萬緒索取，朝供到夕，夕供到朝。」
- ^ 潘佩珠《越南亡國史·越南困弱愚瞽越南之情狀》，收錄於《各國興亡小史八種》，中華書局版，14頁。
- ^ 羅惇曧《越南遺民淚談》引述越南人阮尚賢《桑海淚談》指出：「其（法國殖民政府）虐政之大端有四：一酷其刑罰，二重其賦役，三絕其生路，四錮其知識。」
- ^ 羅惇曧《越南遺民淚談》，收錄於《中法戰爭》（第七冊），上海人民出版社、上海書店，544頁。
- ^ D. R. SarDesai: Vietnam, Past and Present, p. 45. Westview Press.
- ^ Hodgkin, Thomas. Vietnam: The Revolutionary Path. London: Macmillan, 1980, pg.213.
- ^ 長官阿艮的紅人. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-05）.
- ^ Kỷ niệm 95 năm khởi nghĩa Thái Nguyên. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-05）.
- ^ The English translation of the proclamation can be found in Lâm, Truong Buu. Colonialism Experienced: Vietnamese Writings on Colonialism, 1900–1931. Ann Arbor, Mich: University of Michigan, 2000.
- ^ Tài liệu phục vụ công tác tuyên truyền kỉ niệm 100 năm Khởi-nghĩa Thái-Nguyên. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-05）.
- ^ Sản xuất phim truyện về cuộc Binh-biến Thái-Nguyên 1917. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-02）.
- ^ Dưới cờ phục quốc - bộ phim truyện nhiều tư liệu lịch sử. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-05）.
- ^ Bạo động Thái Nguyên - Một thời để nhớ. [2021-11-02]. （原始內容存檔於2021-11-03）.
文獻[編輯]
- Hà Thúc Ký. Sống còn với Dân tộc. ?: Phương Nghi, 2009.
- Zinoman, Peter (2001). The colonial Bastille: a history of imprisonment in Vietnam, 1862–1940. Berkeley, University of California Press.
- Lâm, Truong Buu. A Story of Việtnam. Denver, CO: Outskirts Press, 2010.
- Hodgkin, Thomas. Vietnam: The Revolutionary Path. London: Macmillan, 1980.
- Marr, D. G. (1971). Vietnamese anticolonialism, 1885–1925. Berkeley, University of California [Press].
- Lâm, Truong Buu. Colonialism Experienced: Vietnamese Writings on Colonialism, 1900–1931. Ann Arbor, Mich: University of Michigan, 2000.
- Lam, T. B. and M. Lam (1984). Resistance, rebellion, revolution: popular movements in Vietnamese history. Singapore, Institute of Southeast Asian Studies.
- Nghiem Ke To. Việt Nam Máu Lửa [Vietnam, Blood and Fire]. Saigon: Vo Van Van. August 20, 1954 （越南語）.
- Doan Them. 1965:Viec Tung Ngay [1965:a day-by-day account]. Saigon: Pham Quang Khai （越南語）.
- Doan Them. Hai Muoi Nam Qua 1945-1964:Viec Tung Ngay [Twenty Years Ago 1945-1964:a day-by-day account]. Saigon: Pham Quang Khai （越南語）.
- Hoang, Van Dao. Viet Nam Quoc Dan Dang, A Contemporary History of National Struggle: 1927-1954. Pittsburgh, PA: RoseDog Books, 2008.
- Zinoman, Peter (2000). "Colonial Prisons and Anti-colonial Resistance in French Indochina: The Thai Nguyen Rebellion, 1917". Modern Asian Studies 34: 57–98. doi:10.1017/s0026749x00003590
著作[編輯]
- Blair, Anne E. There to the Bitter End: Ted Serong in Vietnam. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. 2001. ISBN 1-86508-468-9.
- Currey, Cecil B. Victory at Any Cost: the genius of Viet Nam's Gen. Vo Nguyen Giap. Washington, DC: Brassey. 1999. ISBN 1-57488-194-9.
- Duiker, William. The Rise of Nationalism in Vietnam, 1900–1941
. Ithaca, New York: Cornell University Press. 1976. ISBN 0-8014-0951-9. - Goodman, Allen E. Politics in war: the bases of political community in South Vietnam. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. 1973. ISBN 0-674-68825-2.
- Hammer, Ellen J. The Struggle for Indochina, 1940–1955. Stanford, California: Stanford University Press. 1955.
- Hammer, Ellen J. A Death in November: America in Vietnam, 1963. New York: E. P. Dutton. 1987. ISBN 0-525-24210-4.
- Jacobs, Seth. Cold War Mandarin: Ngo Dinh Diem and the Origins of America's War in Vietnam, 1950–1963. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. 2006. ISBN 0-7425-4447-8.
- Jamieson, Neil L. Understanding Vietnam. Berkeley, California: University of California Press. 1995. ISBN 0-520-20157-4.
- Karnow, Stanley. Vietnam: A History. New York: Penguin. 1997. ISBN 0-670-84218-4.
- Luong, Hy V. Revolution in the village : tradition and transformation in North Vietnam, 1925–1988. Honolulu, Hawaii: University of Hawai'i Press. 1992. ISBN 0-8248-1399-5.
- Luong, Hy V. Tradition, revolution, and market economy in a North Vietnamese village, 1925–2006. Honolulu, Hawaii: University of Hawai'i Press. 2010. ISBN 978-0-8248-3423-4.
- Marr, David G. Vietnamese Tradition on Trial, 1920–1945. Berkeley, California: University of California Press. 1981. ISBN 0-520-04180-1.
- Marr, David G. Vietnam 1945 : the quest for power. Berkeley, California: University of California Press. 1995. ISBN 0-520-21228-2.
- Marr, David G. Vietnam: State, War and Revolution (1945–1946). Berkeley, California: University of California Press. 2013. ISBN 978-0-520-21228-2.
- Rettig, Tobias. French military policies in the aftermath of the Yên Bay mutiny, 1930: old security dilemmas return to the surface. South East Asia Research. November 2002, 10 (3): 309–331 [2021-11-02]. S2CID 144236613. doi:10.5367/000000002101297099. （原始內容存檔於2022-02-10）.
- Topmiller, Robert J. The Lotus Unleashed: The Buddhist Peace Movement in South Vietnam, 1964–1966. Lexington, Kentucky: University Press of Kentucky. 2006. ISBN 0-8131-9166-1.
- Tucker, Spencer C. Encyclopedia of the Vietnam War: A Political, Social and Military History. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. 2000. ISBN 1-57607-040-9.
- Willbanks, James H. The Tet Offensive: A Concise History. New York: Columbia University Press. 2008. ISBN 978-0-231-12841-4.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
