庫曼語

維基百科,自由的百科全書
庫曼語
母語國家和地區匈牙利王國
區域庫曼地區
族群庫曼人
語言滅亡1770以斯帖·瓦羅
語系
突厥語族
文字拉丁字母
語言代碼
ISO 639-3qwm
Glottolog

庫曼語是一種由庫曼人欽察人使用的突厥語族欽察語支語言;其與今日欽察-庫曼語群的許多語言很相似。庫曼語在許多中世紀文獻中保存,如《庫曼語手冊》;以及一些近代手稿,如本篤會修士Johannes ex Grafing的筆記。[1]它曾是中東歐的有着大量文學遺產的書面語。後來成為金帳汗國通用語[2]

歷史[編輯]

Codex Cumanicus

庫曼人是在金帳汗國前分佈在東歐草原、黑海北岸的游牧民族。包括克里米亞韃靼人卡拉恰伊人庫梅克人巴爾卡爾人在內的許多突厥民族都是庫曼人的後裔。今日,使用這些語言的民族屬於欽察-庫曼語支,語言和庫曼語關係密切。

庫曼語在匈牙利王國庫曼尼亞地區於17世紀早期變得瀕危。一般認為最後一名庫曼語母語者是以斯帖·瓦羅,是考爾曹格居民,死於1770年。

庫曼-欽察人曾在哈薩克斯坦俄羅斯格魯吉亞匈牙利羅馬尼亞(如巴薩拉布王朝)、摩爾多瓦比薩拉比亞保加利亞的歷史上有着重要地位。[3]

語例[編輯]

《庫曼語手冊》中一段庫曼欽察突厥語主禱文如下:

Atamız kim köktesiñ. Alğışlı bolsun seniñ atıñ, kelsin seniñ xanlığıñ, bolsun seniñ tilemekiñ – neçik kim kökte, alay [da] yerde. Kündeki ötmegimizni bizge bugün bergil. Dağı yazuqlarımıznı bizge boşatqıl – neçik biz boşatırbız bizge yaman etkenlerge. Dağı yekniñ sınamaqına bizni quurmağıl. Basa barça yamandan bizni qutxarğıl. Amen![4]

烏古斯語支或更西的土耳其語中同一段文本寫作:

Atamız ki göktesin. Alkışlı olsun senin adın, gelsin senin hanlığın, olsun senin dilediğin – nice ki gökte, öyle de yerde. Gündelik ekmeğimizi bize bugün ver. Günahlarımızı bağışla – nice ki bağışlarız biz, bize yamanlık edenleri. Ve bizi kötülüğün sınamasından kurtar. Tüm yamandan bizi kurtar. Amin!

參見[編輯]

參考[編輯]

  1. ^ Knauer, Georg Nicholaus. The Earliest Vocabulary of Romani Words (c. 1515) in the Collectanea of Johannes ex Grafing, a student of Johannes Reuchlin and Conrad Celtis. Romani Studies. 2010, 20 (1): 1–15. S2CID 170292032. doi:10.3828/rs.2010.1. 
  2. ^ Turkic written memorials. Old.unesco.kz. [2019-07-27]. (原始內容存檔於2018-10-13). 
  3. ^ Sun, Kevin. Sun Language Theory, Part 2: The Steppes of Tartary (Tatar, Bashkir, Kazakh, Kyrgyz). Medium. 2019-04-07 [2019-09-17]. (原始內容存檔於2019-12-14) (英語). 
  4. ^ Kuun, Géza et al.: Codex cumanicus, Bibliothecae ad templum divi Marci Venetiarum primum ex integro editit prolegomenis notis et compluribus glossariis instruxit comes Géza Kuun, Budapest 1880, XLIX. Archive.org. [2016-08-11]. 

書目[編輯]

  • Güner, Galip (2013), Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Press, İstanbul.
  • Mustafa Argunşah, Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul.

外部連結[編輯]