五位百法,出於《大乘百法明門論》和《顯揚聖教論》,是瑜伽行唯識學派对一切万有诸法进行的分类。其分为五类:心法、心所法、色法、心不相应行法、无为法。共计有百种法,所以称为“五位百法”[1][2]。
主要分类
- 心法(citta-dharma)(8种):眼识(cakṣur-vijñāna)、耳识(śrotra-vijñāna)、鼻识(ghrāṇa-vijñāna)、舌识(jihvā-vijñāna)、身识(kāya-vijñāna)、意识(mano-vijñāna)、末那识(manas)、阿赖耶识(ālaya-vijñāna)
- 心所法(caitasika-dharma)(51种):
- 遍行心所(sarvatraga)(5种)作意(manaskāra)、触(sparśa)、受(vedanā)、想(saṃjñā)、思(cetanā)
- 别境心所(viniyata)(5种) 欲(chanda)、胜解(adhimokṣa)、念(smṛti)、定(samādhi)、慧(prajñā)
- 善心所(kuśala)(11种) 信(śraddhā)、精进(vīrya)、慚(hrī)、愧(apatrāpya)、无贪(alobha)、无瞋(adveṣa)、无痴(amoha)、轻安(praśrabdhi)、不放逸(apramāda)、行捨(upekṣa)、不害(ahiṃsā)
- 烦恼(kleśa)(6种) 贪(rāga)、瞋(pratigha)、痴(mūḍhi)、慢(māna)、疑(vicikitsā)、不正见(micchā-diṭṭhi)
- 随烦恼(upakleśa)(21种)
- 小随烦恼:忿(krodha)、覆(mrakṣa)、悭(mātsarya)、嫉(īrasyā)、恼(pradāsa)、害(vihiṃsā)、恨(upanāha)、谄(śāṭhya)、诳(māyā)、憍(mada)
- 中随烦恼:无惭(āhrīkya)、无愧(anapatrāpya)
- 大随烦恼:放逸(pramāda)、懈怠(kausīdya)、不信(āśraddhya)、昏沉(styāna)、掉举(auddhatya)、失念(muṣitasmṛtitā)、散乱(vikṣepa)、不正知(asaṃprajanya)
- 不定(aniyata)(4种) :悔(kaukṛtya)、眠(middha)、尋(vitarka)、伺(vicāra)
- 色法(rūpa-dharma)(11种):
- 五根:眼(cakṣus)、耳(śrotra)、鼻(ghrāṇa)、舌(jihvā)、身(kāya)
- 五境:色(rūpa)、声(śabda)、香(gandha)、味(rasa)、触(spraṣṭavya)
- 法处所摄色(dharmāyatanikāni rūpāni)
- 心不相应行法(citta-viprayukta-saṃskāra-dharma)(24种):有得(prāpti)、命根(jīvitendriya)、众同分(nikāya-sabhāga)、异生性(visabhāga)、无想定(asaṃjñi-samāpatti)、灭尽定(nirodha-samāpatti)、无想报(āsaṃjñika)、名身(nāma-kāya)、句身(pada-kāya)、文身(vyañjana-kāya)、生(jāti)、老(jarā)、住(sthiti)、无常(anityatā)、流转(pravṛtti)、定异(pratiniyama)、相应(yoga)、势速(jāva)、次第(anukrama)、方(deśa)、时(kāla)、数(saṃkhyā)、和合性(sāmagrī)、不和合性(anyathātva)
- 无为法(asaṃskṛta-dharma)(6种):虚空无为(ākāśa)、择灭无为(pratisaṃkhyā-nirodha)、非择灭无为(apratisaṃkhyā-nirodha)、不动无为(āniñjya)、想受灭无为(saṃjñā-vedayita-nirodha)、真如无为(tathatā)
參考文獻
參見